Šta su CC licence?
CC licence predstavljaju autorskopravne ugovore za postizanje balansa (koji se, inače, ne može dostići tradicionalnim zadržavanjem svih autorskih prava, često izraženim napomenom: “sva prava zadržana”). CC pravni instrumenti pružaju svima jednostavan i standardizovan način ustupanja autorskog ili srodnog prava i zadržavanje nekih prava. Na taj način, omogućeno je umnožavanje, prije rada i unaprjeđenje kvaliteta kreativnih sadržaja bez tradicionalnih ograničenja.
Sastav i značaj CC licenci
Sve CC licence pomažu autorima i drugim nosiocima autorskog ili srodnog prava da zadrže autorsko pravo, ali i da dozvole umnožavanje, distribuciju, preradu svojih djela. Svaka CC licenca sadrži odredbu o priznanju autorstva, funkcioniše u cijelom svijetu i traje u skladu sa zakonom. Svaki autor i nosilac autorskog ili srodnog prava može slobodno da izabere uslove pod kojima će licencirati djelo CC licencom, odnosno uslove pod kojima će se to djelo koristiti.
Prilikom izbora licence, autor ili nosilac autorskog ili srodnog prava, odgovara na tri pitanja. Prvo, da li dopušta komercijalno korišćenje djela, zatim da li dozvoljava prerade i ako to dozvoli, na kraju odgovara da li zahteva da se prerada licencira istom ili sličnom licencom, s odredbom “deliti pod istim uslovima” (“Share Alike”). Ova odredba je inspirisana najpoznatijom softverskom licencom GNU GPL, koja se, inače, jako često upotrebljava za licenciranje slobodnog softvera i softvera otvorenog koda.
CC licencama se ne utiče na korišćenje djela koja se, po zakonu, mogu slobodno koristiti, na osnovu zakonskog ograničenja autorskog prava. Licencama se zahtijeva pribavljanje posebne dozvole za korišćenje dela, ako je pravo korišćenja dela zakonom garantovano isključivo davaocu licence i ako to korišćenje nije predviđeno licencom. Sticaoci licenci su u obavezi da naznače ime ili naziv davaoca licence, i da, u nepromenjenom obliku, zadrže sve napomene o autorskom pravu u/na svim kopijama djela, kao i link koji sa svake kopije dela vodi ka licenci. Sve licence sadrže odredbu o zabrani upotrebe tehnološke zaštite (npr. DRM), kojom se ograničava pristup djelu.
Tri sloja licenci
CC licence imaju jedinstvenu, inovativnu, troslojnu strukturu. Svaka licenca, prije svega, sadrži “pravni sloj” sastavljen rječnikom koji poznaju, vole i koriste pravnici. Ovaj instrument je poznat pod nazivom “ugovor o licenci” (“Legal Code”).
Pošto autori, u većini slučajeva, nisu pravnici, sastavljen je poseban format licence, rječnikom koji se lako razume – “osnovni opis licence” (“Commons Deed”). Osnovni opis sažeto i brzo obaveštava davaoce i sticaoce licence o najvažnijim odredbama licence. Osnovni opis upućuje u ugovor o licenci, ali ne predstavlja sastavni dio tog ugovora.
Treći sloj je dizajniran tako da prepoznaje veoma važnu funkciju softvera u stvaranju, umnožavanju, otkrivanju i razmjeni autorskih dela. Kako bi se, posredstvom interneta, olakšao pristup djelima licenciranim CC licencama, stvoren je “mašinski čitljiv” sloj licence – sažetak ključnih prava i obaveza sačinjen u formatu koji softverski sistemi, pretraživači i ostale tehnologije mogu da razumiju. Creative Commons razvija standardizovan način opisa licenci, koji je blizak računarima: CC Rights Expression Language (CC REL) .
Nalaženje otvorenih sadržaja je jedna od najvažnijih funkcija Creative Commons. Možete da upotrijebite Google za pretraživanje CC sadržaja, da potražite CC fotografije u okviru platforme Flickr, CC albume na portalu Jamendo i različite medijske CC sadržaje na spinxpress. Multimedijalni repozitorijum Vikimedije, Wikimedia Commons, je jedna od najboljih i najvećih platformi za objavljivanje i korišćenje dela pod CC licencom.
Sva tri sloja licence, zajedno, obezbeđuju razumevanje pravnog koncepta licence od strane autora, korisnika autorskih dela, pa čak i tehnologija, kao što je internet.
No comments:
Post a Comment